modulo 7 256 4 Le case popolari a Roma Anno quadragesimo quinto a.Ch.n. Caesar legem Juliam Municipalem promulgavit quae (che) curruum transitum Romae impediebat; hoc (ciò) diurnum transitum correxit sed rumor pauperibus somnum impediebat; solum qui (coloro che) in opulentis domibus vivebant nocturnam quietem habebant. Po ta Iuvenalis in tertio sermone scribit: «Nocte pericula crescebant: e fenestris ex occasum ad ortum solis vasa et conchae ruptae iaciebantur: poterant (potevano) in hominum caput cadere forti ictu. Ante domo exitum oportebat (bisognava) testamentum facere! . Deinde cloacae ad altas scalas non perveniebant, itaque omnia in conchis colligebantur. In popularibus vicis urbanis, ubi insulae erant, frequentes erant tumultus et rixae. Po ta Martialis ad Sparsum amicum scribit: «Sordidam domum aridi Momenti praedioli cupio. Nam, Sparse, Romae non sunt, pauperi, loca ad spiritum vel ad pacem. Mane ludi magistri, nocte, pistores, toto die (tutto il giorno) aerarii fabri, qui (quelli che) igniaria vendunt, mendicantes, vitam perduram reddunt. Tu, Sparse, hoc (questo) ignoras, deditus voluptatibus tuae pulchrae domus. Nam tua domus magnum aditum habet ubi currus transit (passa), in serenis locis dormis ubi nulla lingua tuam pacem perturbat. At e somno excitor turbae risu et tota Roma mihi est cubile . 5 La villa di Plinio in Toscana: l ippodromo Meae Tusciae domus hyppodromus platanis vestitis ellera circumdatur; inter platanos seritur buxus. Buxi aeternae lauro circumdantur. Hyppodromi via plena est cupressis et quercubus opacis. In multis viis hyppodromus lucem claram recipit, itaque etiam rosae gignuntur. Umbrae frigus et sol gratus alternantur. Post multos circuitus, via fit (diventa) recta, deinde dividitur in parvis viis cum quercus et buxi saepibus. Buxus disponitur cum milibus modis et interdum in litteris quae (che) domini nomen formant. Deinde sunt columnae vel arbores plenae fructibus: in urbanam elegantiam additur ruris forma. In medio stat pulchra marmorea piscina plena aqua. Promulsidis concha et cibi graves collocantur in piscinae margine, cibi leves innant in conchis cum scaphae vel avis forma. Apud piscinam pulcher lacus est, apud lacum est conclave plenum marmore: hic statur velut in silva. Multa ad te de mea villa a me scripta sunt, sed scriptor debet argumentum amatum eligere et deinde morari (indugiare) quamquam potest (possa) esse fastidiosus. Homerus multos versus dedicat ad Achillis arma, Vergilius multos versus ad Aeneae arma, Aratus omnia sidera enumerat. Amo meam villam Tusciam nam hic invenitur pax: nullus senatus iussus, nullus molestus homo. Hic valeo spiritu et corpore. Nam spiritum studeo, corpus venatione exerceo.