modulo 1 52 Mores Romani La famiglia e la matrona 1 La matrona Matron Roman cast et honest est. Familiam amat et filios (figli) ac filias curat. Lanam tractat (et puellis fabulam narrat. Saepe diis et deabus hostias praebet et rosis violisque aras ornat. Interdum domin sever est et pigras ancillas vituperat. At Flavi bon est et ancillae operosae sunt. Aglai dominae comam pectit et eam (la) parvis rosis ornat, autem Lucin avenam equis et equabus dat. Flavi et Octavius (Ottavio) epulas apud amicos (amici) et amicas frequentant et aquas amant. In Flaviae arc gemmarum et armillarum copi est, sed verae Flaviae gemmae Corneli et Tullius (Tullio) sunt. 2 La matrona e le figlie nella villa rustica Apud silvam mater familias et pater familias villam habent; ibi habitant etiam pulchrae et sedulae filiae. In villa puellae pulchras violas legunt et magistrae donant; columbis escam praebent in area villae. Severae matronae ancillarum neglegentiam vituperant et filiarum diligentiam laudant. Alaudae et cicadae laetae cantant, timidae columbae volant altae in oleis. Mater familias cenam parat, mensam ornat rosis violisque, placentam ponit in tabula et filias ad mensam vocat. Puellae cantant laetae, immotae silent silvae, aqua fluit pura. 3 Non sempre la vita delle ancelle è beata Non semper Romanarum ancillarum vita beata est, praesertim cum (quando) matrona severa et inquieta est. Sic scribit po ta Iuvenalis (Giovenale): «Matrona ancillis ait (dice): «Coma non est pulchra, rosae in coma non sunt et Ovidius (Ovidio) dicit: «Non amo Romanas matronas quia (perché) saepe, si contentae non sunt, lacerant ancillas ungulis et eas (le) pungunt acubus (con spilloni) . Immo non omnes (tutte) Romanae dominae tam odiosae sunt, sed paucae ancillas tractant sicut filias. Saepe nam matronae ancillas vituperant cum arrogantia (con arroganza). «Pigrae estis; debetis cenam parare, ponere rosas et violas in mensa, portare amphoras aquae et vini (di vino) plenas! Hodie sunt amici (amici). Nisi agitis, scuticam capio! Libertus Vedius (Il liberto Vedio) punit servos (i servi) et ancillas in piscina ubi sunt murenae! Tum ancillae tacent aut maestae flent, ita veniam obtinent. 4 I contadini di Antonia Antonia, Fesularum matrona, est graviter aegrota et agricolis suam terram, villam, gemmas, armillas desiderat donare. Sed agricolae divitias non amant et dominam orant: «Divitias non amamus: satis est si donas casam et vineam. Nam nimiae divitiae modestiae noxiae sunt . 5 Lucrezia, matrona onesta Tarquinius et Collatinus (Tarquinio e Collatino) inter (durante) epulas laudant suas (le loro) matronas. Tum Collatinus ait (dice): «Cur inter nos disceptamus? Debemus perspicere nostrarum (delle nostre) matronarum pudicitiam . Contendunt apud matronas, vident Tarquinii (di Tarquinio) nurus (nuore, acc., f., plur.) plenas gemmarum in mensa inter (durante) epulas; at inveniunt Lucretiam, Collatini (di Collatino) sponsam deditam lanae, nam lanam tractat. Igitur putant Lucretiam matronam valde probam.